İLGİNÇ BİLİM

https://youtu.be/XhfRnioGlmc Apollo 13'ün yolculuğu geniş halk kitleleri tarafından heyecanla takip edilen Astronotlar Pasifik Okyanusu’na inmişlerdir. Astronotların bu yolculuğunun aya gitmeyi başaramadıkları fakat kurtulmayı başardıkları için “en başarılı bir başarısızlık” olarak tarihe geçmiştir Apollo 13'ün hikayesine biraz geriden başlayalım. Apollo 11 Astronotlarının Ankara'ya Gelişi Apollo 11’ün aya ulaşmasından üç ay bile geçmemişti. 20 Temmuz 1969 tarihinde ay’a ayak basan ilk astronot Neil Amstrong ve ekibi bu başarılarının ardından soluğu Ankara’da aldılar. 29 Eylül 1969 tarihinde Ankara’da resmi törenle karşılanan ekibin ilk duraklarından biri de Anıtkabir’di. Bu fotoğrafta Apollo 11 ekibi Neil A. Armstrong, Michael Collins ve Edwin E. Aldrin Anıtkabir’e çiçek koymaktadır. Astronotların “Türkiye Ay’dan daha Enteresan” “ ve “Biz Türkiye’yi Aydan Seyrettiktir.” beyanları ise o günkü gazetelerinden başlıklarında oturmuştu. Bir sonraki Apollo 12’de Kasım 1969’da ay’a ulaşmış ve şağ salim dönmüştü. Apollo 13 Sorunlar Nasıl Başladı? Ne Ters Gidilebilirdi ki? Dünyanın yüreğini mecara filmi gibi hoplatacak Apollo 13’ün hikayesi ise bambaşkadır. Hadi başlayalım… Apollo 13 kalkış tarihi 1970 yılının Nisan ayındadır. Hedefi yine aynıdır. Ay’a ulaşılıp geri dönülecektir. İlk aksilik roket fırlatılmadan bir iki gün önce roket pilotu astronot Mattingly kızamık olmasıyla başlar ama sorun değildir. Yerine yedek astronot Jack” Swigert,görev alır. Aracın numarasının 13 uğursuz olduğuna aldırış etmeksizin muhteşem bir kalkış ile uzay aracı ay’a doğru yolculuğuna başlar…. O günlerde Apollo 13'deki patlama ya ilişkin gazete haberleri Houston Bir Problem Var ! Her şey planlandığı gibi giderken, 3. Günde uzay aracı Dünya'dan 320.000 kilometre uzaktayken oksijen tankı patlar! Ve o meşhur cümle Houston komuta merkezinde yankılanır “Houston we have a problem!!” Houston bir problem var… Patlamadan hemen sonra Astronotlar aracın hasarını kontrol etmeye çalıştılar bu sırada sol tarafındaki pencereden oksijenlerinin uzaya salındığını gördüler ve araçtaki oksijen tankı göstergeleri hızla aşağı inmekteydi. Apollo 13'teki Oksijen Tankı'nın Önemi Patlayan oksijen tankı yedek tankın kullanımına da engelledi. İşin daha ilginç tarafı oksijen tankları sadece astronotların nefes alması için gerekli değildi aynı zamanda oksijen yanmasıyla oluşan enerji uzay gemisinin ana komuta merkezine elektrik sağladığı gibi astronotların su ihtiyacını karşılıyordu. Oksijen tankları patlayınca sadece havaları azalmaya başlamaz ayrıca ana uzay aracının güç seviyesi düşmeye başlar ve astronotların hızlıca durumu kontrol altına almak ve Ay’a inmek için kullanacakları ay örümceği de denilen ay iniş aracını hazırlamak için sadece 3 saatleri vardır. 3 saat kadar sonra da Enerji üretemeyen aracın Komuta/Servis Modülü güç kaybederek açılmamak üzere kapanır. Artık 3 astronot, kontrolü büyük bir oranda kaybetmiş bir şekilde, Ay'a doğru ilerlemektedir! Apollo 13 Ay'a doğru kontrolsüz sürükleniyordu Oksijenleri azaltmaktaydı ve ısıtıcıları da çalışmıyordu ve dünyadan uzaklaşmaya devam ediyorlardı. Sadece ay’a inmek için kullanılacak ay örümceği çalışmaktadır ve ay örümceğinin yeni görevi ise astronotları dünyaya ulaştırmaktır. Bu araçtaki roketler kullanılarak Houston’dan gelen talimatlar neticesinde yarısı ölü aracın rotası tekrardan ayarlanmıştır. Artık ay’a inmek bir hayal olmasının yanı sıra astronotlarının Dünya’ya inebileceği bile şüphelidir. Apollo 13 Astronotları Kurtulmayı Nasıl Başardılar? Mekik yarı yolda geri döndürülemeyeceğinden yapılacak şey belliydi. Ay'a doğru yola devam etmek, sonrasında ayın çekim kuvveti ve aya inmek için tasarlanmış ay örümceğinin motorlarından faydalanarak bir yay çizip Dünya'ya geri dönmek. Bu umutsuz koşullarda Houston’dan gelen talimatları sürekli yerine getiren astronotların soğukkanlı kalmasının tek nedeni binlerce saat eğitim almalarıdır. Kurtarma operasyonu öylesine hassas ayar gerektiriyordu ki, artık idrar atıklarının uzaya bırakılması bile yasaklanmıştı. Atıklar dışarıya bırakılırsa aracın hassas yörüngesi değişebilirdi. Neredeyse zar zor bir rotada giden kontrolün çoğunun kaybedildiği Apollo 13’de daha ters gidebilirdi ki? Ay örümceği sadece iki kişi için hayat destek sistemi sağladığından ve ayrıca ısıtıcıları yetersiz olduğundan araç soğumaya başlamıştı. Apollo 13 Astronotları Nasıl Nem ve Karbondioksit Birikmesi Sorununu Çözdüler? Ayrıca destek sistemleri havayı temizlemekte yetersiz kalmış karbondioksit seviyesi ve nem seviyesi artmaya başlamıştır. Araçta karbondioksiti oksijene çeviren kartuşlar mevcuttu fakat ay modülünün kartuşu silindir biçimindeyken komuta modülünün ki küp şeklindedir. Bu basit uyumsuzluk çok ciddi bir problem olmuştur. Kare biçimli hava temizleyici uyumsuz olduğundan bu şekilde yapıştırılarak yerleştirilir. Uzun uğraşlar sonucundan ellerindeki her şeyi (daha doğrusu koli bandını birkaç havluyu) kullanarak silindir biçimli kartuşu kare biçimli kartuşa uygun hale getirirler ve astronotlar gayet başarılı bir oksijen filtresi yapmayı başarırlar. Kalan zamanlarında ise astronotlar vücutlarından çıkan ve havada serbestçe dolaşan nemin elektroniklere zarar vermemesi için sürekli havluyla etrafı silmekle meşguldüler. Astronotlar Ay'a ayak basıp tarihe geçmeyi beklerken, Ay'ı sadece gözlem pencerelerinden görüp, etrafında bir kez turladıktan sonra dünya’ya geri dönmek zorunda kaldı. Ay’a inecekleri araçla Dünya’ya inen mürettebat, ancak ana gemiden ayrılırken oksijen tankındaki hasarı görebilmişlerdir. Beş gün boyunca kriz üzerine kriz yaşayan ekip her zorluğu atlatmayı başarmış ne hava ne su ne uzay ne de yiyecek sorunu onların dünyaya gelebilmesini engelleyebilmişlerdir. Apollo 13 Astronotları'nın geçirdiği kaza sonrasında dünyaya dönebilmeleri başarısı nedeniyle tarihe en başarılı başarısızlık olarak anılmıştır. Eğer halen bu yazıyı okuyarsanız lütfen bizi motive ediniz kanalımıza üye olarak videolarını takip ediniz. Youtube kanalımıza ulaşmak için bu yazıya tıklamanız yeterlidir. Yorumlarınızı da lütfen Youtube kanalımız aracılığıyla bize iletiniz. Youtube kanalımıza abone olarak bizi takip edebilirsiniz.