Sizce dünyanın gelmiş geçmiş en büyük uyuşturucu sebekeşini kim yönetti? Cevap Şanlı İngiliz İmparatorluğu’dur.
Ticari sömürgecilik ve Afyon Savaşları
İngiltere 1840’larda Çin’e milyonlarca kilo uyuşturucu satarak 12 milyon’dan fazla insanı uyuşturucu bağımlısı yaptı.
Çin imparatoru halkını uyuşturucudan kurtarmak isteyip Çin’de uyuşturucu yasaklanınca İngiltere ne mi yaptı? Çin’e savaş açtı ve uyuşturucunun yasaklanması engellendi. Bu savaşlar tarihe Afyon Savaşları olarak geçmiştir ve bu uyuşturucu operasyonunun hepsi İngiliz hükümetinin bilgisi dahilinde yapılmıştır
Çin’in uyuşturucu müptelasıyla başlayan sorunları toplumda derin yaralar açtı. Çin yüzyil boyunca kendine gelemedi.
Çin’deki afyon evlerinden görüntüler
Güçsüz düşen Çin yağmalandı, afyon bağımlısı halkın elinden tüm serveti gitti. Bunun üstüne alınan savaş tazminatı ile Çin tam anlamıyla soyuldu.
Çin Batılı devletlerin halkını uyuşturucu bağımlısı yapmasını ve ülkesini soymasını hiç unutmadı. Yüzyıl süren bu döneme Aşağılanma yüzyılı adını verdi.
Bu yazıda size tarihe 1. Afyon Savaşı başlayan ve İngiltere İmparatorluğu’nun dünyanın gelmiş geçmiş en büyük uyuşturucu şebekesini yönettiği zamanları anlatacağım. Hadi başlayalım..
1800’lü yılların başında halen dünyanın en güçlü imparatorluğu olan İngiliz İmparatorluğu için gelirler açısından bazı sıkıntılar baş göstermişti.
Amerika kaybedildikten sonra buradan gelen gelirler azalmış. Artık tütün, şeker kamışı, pamuk gibi ürünler de eski karını elde edemiyordu.
Hindistan’ı fethetmek için harcadığı paraları da yerine koyamıyordu.
Bunlar yetmezmiş gibi sürekli İngiltere Çin’den ipek, porselen ve çay alıyordu. Çin’e olan ticaret açığı çok büyüktü.
Çay deyip geçmeyin. Çay o sıralar sadece Çin’de yetişiyordu. Çay’a ödenen para İngiliz imparatorluk bütçesinin %10’unu ve her İngiliz evin gelirinin %5’inin kadardı.
İngilizlerin Çay Alacak Gümüşü Kalmaz…
İngiltere ucuz sanayi ürünleri satıp çay için ödediği gümüşleri geri almak istiyordu. Fakat Çin toplumunun kapalı yapısı ve bürokrasisi nedeniyle Çin’e hiçbir sanayi ürünü satamamaktaydı. Çinliler İngiliz ürünlerini almayı red ediyordu. Sadece gümüşü kabul ediyorlardı ve aldıkları gümüşü geri vermiyorlardı.
Fakat İngiltere’nin gümüşü gittikçe azalıyor ve Amerika’daki gümüş madenlerini de kaybettiğinden artık bu ticareti finanse etmekte zorlanıyordu.
Bu da yetmezmiş gibi sadece tek bir Çin limanı, Kanton limanı yabancı tüccarlara ticaret yapması için açıktı. Kocaman Çin ile ticaret yapabilmek sadece bir liman olması anlamsızdı. İngilizler ise serbest ticaret yaparak ucuza mal ettiği endüstriyel ürünleri Çin’in her yerinde satmak istiyordu.
İngiltere’nin Çin’e bakış açısını çok iyi özetleyen bir İngiliz atasözünde ”Her bir Çinli bir parmak uzun giyerse Manchester dokuma fabrikalarına yüzyıllarca yetecek bir pazar bulunur” denilmekteydi.
İngilizler, Çin imparatoruna gönderdikleri İngiliz elçiler ile ürünlerini tanıtmaya denediler, fakat kendini dünyanın medeni dünyanın en büyük lideri sanan Çin İmparatoru İngilizleri önemsemedi. Hatta gönderdikleri hediyeleri haraç olarak kabul etti ve teşekkür etti.
Bir çözüm olmalıydı? Çinliler’e öyle bir şey satılmalıydı ki, Çinliler ellerindeki ipeği, porseleni, çayı bedava versin ve üzerine bir de para versindi.
Çok geçmeden çözüm bulundu, Çin fabrika ürünleri almıyorsa Çin’e afyon satılacaktı.
İngiliz Kontrolündeki Hindistan’daki Afyon Üretimi
Çin İngiltere Uyuşturucu Savaşı’na Giden Yol
Bunun üzerine İngiltere yetiştirilecek karlı ürün bulamadığı Hindistan’da afyon üretmeye başladı. Bu ürünleri Hindistan’dan kaçak yollarla Çin pazarına soktu. Bu yolla ciddi karlar etmeye başladı. Afyon ticaretiyle Çin’de afyon bağımlılığı ortaya çıktı ve giderek yaygınlaşmaya başladı.
1839’da gelindiğinde Çin’e dışarıdan her yıl 2.500.000 milyon kilo afyon ithal ediliyordu. Bu dönemde Çin’de 12 milyon uyuşturucu bağımlısı olduğu tahmin ediliyordu ve bağımlıların sayısı gittikçe artıyordu.
Sadece İngilizler afyon ticaretine girmemişti. Amerika Birleşik Devleti’de Osmanlı’dan aldığı afyon ile pazarın %10’unu kontrol ediyordu.
1. Afyon Savaşı Nedenleri ve Nasıl Başladı?
Çin İmparatoru ise halkını uyuşturucu illetinden kurtarmaya kararlıydı. Sıkı tedbirler alarak afyon ticaretini ve kullanımını yasakladı. 1839 senesinde uyuşturucuyla mücadele konusunda ciddi adımlar attı.
Çinliler Çin’deki İngiliz depolarındaki 1.000.000 kilo afyona el koydu. 1839’da Çinliler tarafından İngiliz depolarında el konulan uyuşturucu tüm uyuşturucular imha edildi.
Bu durum İngiltere’yi oldukça rahatsız etti. Tüccarların mallarına el konulduğu ve serbest ticaret engellendi bahanesiyle duruma müdahale etti ve Çin ile İngiltere arasında savaş çıktı.
İngiltere’ye göre savaşın sebebi serbest ticaret ilkesinin çiğnenmesiydi. Fakat İngiltere Parlemontosu’nda yapılan tartışmalarda dahi hükümet afyon ticaretiyle suçlanmıştır. Muhalefet savaşa karşı oylamaları ufak farkla kaybetmiştir.
Yapılmak istenen Çin’i uyuşturucuya boğarak Çin’i sömürmekti. O tarihe kadar kendi halinde ve dış dünyadan kopuk yaşayan Çin acı bir şekilde sömürgeciliğin çirkin yüzü ile tanıştı.
Afyon savaşlarında İngiliz’lerin modern gemileri karşısında Çinli’lerin pek bir şansı yoktu. Ayrıca İngiliz ordusunun savaş taktikleri, ekipmanları karşısında Çin sürekli hezimete uğruyordu. Bu da yetmezmiş gibi afyon bağımlılığı Çin ordusunu da esir almıştı. Bu yüzden küresel dünyanın en büyük gücü İngiltere karşısında Çinliler kendi ülkelerini korumakta başarılı olamadılar.
İngilizler Çin’in kıyıları ve iç su yollarının tamamını ele geçirdiler. Böyle Çin’in ulaşım sistemini kontrol edebildiler. 3 yıl süren savaş sonunda Çin birçok ağır yenilgi aldı ve sonunda İngiltere’nin istediği şekilde 1942’de Nanking antlaşması imzaladı.
Nanking Anlaşması ve Hong Kong’un İngiltere’ye bağlanması
Nanking Anlaşması ile Çin, Hong Kong’u İngiltere’ye bırakıyor ve beş önemli limanı da (Kanton, Şanghay, Foochow, Amoy ve Ningpo ) Avrupalı tüccarlara açmak zorunda kalıyordu. Çin bu limanlarda her türlü denetleme ve el koyma hakkından vazgeçiyor ve niteliği ne olursa olsun her türlü mala kapılarını açıyordu.
Nanking anlaşması Çin’in yarı sömürge haline gelmesine neden olmuştur. Çin başta İngilizler olmak üzere Batılıların sömürgesi olmuştur.
Çin yavaş yavaş Avrupalı tüccarlara hukuki kapitülasyon hakları da tanımak zorunda kaldı. Daha sonraki dönemlerde bu hakların kapsamı daha da genişletildi. Bu arada Rusya fırsat bilerek Çin’in kuzeyinden büyük bir parçayı işgal etti.
Amerika ve Fransa’da İngilizler ile aynı haklara sahip olmak için tüm güçlerini kullandılar. Böylece Çin’in tüm ekonomik savunması yokedilmiş ve tüm iç pazarı sömürülmeye hazır hale getirilmişti. Hiçbir insani kural tanımayan sömürge düzeni dünyanın en büyük pazarını ele geçirmeyi başarmıştı.
2. Afyon Savaşı ve Aşağılanma Yüzyılı
I. Afyon savaşıyla Çinlilerin verdiği tavizler sadece bir başlangıçtı. Avrupalılar verdikçe daha fazlasını istedi.
1858’de 2. Afyon Savaşları sonucunda yapılan anlaşmada çok daha ağır şartlar mevcuttu. 10 liman daha serbest ticarete açılmıştı, yabancı tüccarlar Çin’in tamamında imtiyazlı statüde ticaret yaptılar. İngiltere, Fransa ve Rusya Çin’e talepleri iletebilmek için Pekin’de elçilik açtılar ve tabi ki Afyon ticareti serbest kalmaya devam etti.
İmparator 1859’da yılında anlaşmadan vazgeçince, İngiliz ve Fransızlar ülkeyi tekrar işgal etti. İmparatorun sarayı dahil Çin’i en yoğun ve önemli yerleri yağmalandı.
1839 senesinde Afyon savaşıyla başlayan ve 2. Dünya savaşının sonu olan 1949 yılının kadar olan süreç Çinli’ler tarafından Aşağılanma yüzyılı ismi verilir.
Meiji Reformları
Çin’deki sömürgeleşme düzeninin uzak doğu halkları arasında en karlı çıkanlı ise Japonya olmuştur. Çin’in başına gelenleri gözlemleyen Japon İmparatoru Meiji aynı akibetin kendi başına gelmemesi meşhur Meiji reformlarını başlatmış ve ülkesinin aynı akıbetine uğramasına engel olmuştur.
Çin ise bu dönemde yaşanan olaylar nedeniyle günümüzde dahi Batılı güçlere temkinli yaklaşmaktadır.
Afyon bağımlılığı sorunu ise ancak Mao döneminde zorunlu rehabilitasyon kamplarıyla çözülebilmiştir.
Yorumlarınızı lütfen Youtube kanalımız aracılığıyla bize iletiniz.
Youtube kanalımıza abone olarak bizi takip edebilirsiniz.
Kullandığım bazı kaynaklar