Pepsi’nin nasıl dünyanın en büyük askeri güçleri arasına girdi?
Pepsi Soğuk savaş döneminde Rusya’da satılan ilk kapitalist üründür. Ruble’nin liberal dünyada geçersiz olması nedeniyle takas sistemiyle ürünleri satmıştır. Coca Cola’da Rusya pazarına girmek istemiş ama başaramıştır. Hep iyi ürünlerin takasını Pepsi kazanmıştır. Sovyet televizyonlarında da para karşılığında ilk oynatılan reklam da Pepsi Kola reklamıdır.
Bu yazıda Pepsi’nin nasıl rus votkası tekelini ele geçirdiğini anlatacağım. Ve tabi ki Pepsi’nin denizaltı filosunu, savaş gemilerini ve petrol tankeri filosunu da anlatmadan olmaz.
Sovyetler Birliği ile Pepsi’nin yıllarca sürecek aşkı nasıl mı başladı?
Soğuk Savaş’ın dolu dizgin gittiği 1950’lerin sonunda o zamanının iki dev gücü Amerika ile Sovyet Rusya nadir bir kültür değişim programı başlatarak kendi yaşantılarını tanıtmak amacıyla birbirlerinin ülkelerinde sergi açmaya karar verirler.
İlk sergi 1959 senesinde Moskova’da düzenlenir. Amerikan Ulusal Fuarı’nda Amerikan’ın en güzel ürünleri yer alır: arabalar, sanat, moda ve tüm içeriğiyle Amerikan ev eşyaları. Hala tanıdık markalar, Disney, IBM ve Pepsi de dahil olmak üzere birçok marka sergide stant açarlar.
1959 Moskova’da açılan Amerikan Fuarı’ndan kareler
Bu fuara katılmak o zamanlar Pepsi Cola’nın yönetiminde kısmi bir rolü olan Donald Kendal’in fikridir. Yalnız bu olayı başarıya dönüştürmek için Sovyet Lideri Kruşçev’in Pepsi içerken bir fotoğrafına ihtiyaç duymaktadır. Ve Moskova’ya giden uçakta Başkan Yardımcısı Nixon’dan bu konuda kendisine yardım etmesini ister. O ay, birçok Rus ilk kez Pepsi lezzetini tadar. Bunlardan biri de Sovyet lideri Nikita Kruşçev’dir.
Kendall, Nixon’ın yardımıyla kendi elleriyle Sovyet Lider Krusçev’e servis yapma imkanına erişir. Bu olay sayesinde Pepsi ve Sovyetler Birliği birbiriyle tanışır. O gün çekilen bu tarihi fotoğraf ise yıllarca Pepsi’nin reklam çalışmalarında kullanılmıştır.
Pekiyi Pepsi Sovyetler Birliği’nde ilk satılan kapitalist ürün olmayı nasıl başarmıştır?
Esasında bu kolay olmamıştır. Pepsi’nin Sovyetlere satılması zaman alır.
En büyük problem ise o zamanlar Dolar Moskova’da kabul edilmediği gibi Batılı ülkelerde de Rus parası Ruble’nin hiçbir geçerliliğinin olmamasıdır. Ruble Amerika’da bir kağıt parçasından daha değerli değildir.
Fakat Moskova fuarından birkaç sene sonra Pepsi Kola’nın Başkanı seçilen Donald Kendall, uzun süren görüşmeler ardından Sovyetler Birliği’ni Pepsi Kola’dan kola satın almaya ikna eder.
Ödeme konusundaki bu sorun ise çok ilginç bir şekilde çözülmüştür. Pepsi’nin yurtdışından getirdiği kola şurubu, birebir meşhur Rus votkası Stolichnaya ile takas edilecekti.
Böylece Pepsi Cola Demir Perde ülke pazarının tamamında rekabet olmadan satış yapma hakkını kazanarak en büyük rakibi Coca Cola’ya da kocaman bir çalım attı.
1970’lerde bu ticaret anlaşması Pepsi’ye Cola satışlarından para kazandırdığı gibi votka satışlarından da para kazandırıyordu. Amerika’da Rus Devlet Votkası Stochlikana’nın tekel hakkı da onlarındı ve orada da rakipleri yoktu. Ve tabi ki işler muhteşemdi.
Fakat olaylar 1980’lerin başında Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgal etmesiyle değişmeye başladı. İşgali kınamak amacıyla halk tarafından Rus ürünleri boykot edilmeye başlandı. Rus votkası satışları da bu boykottan nasibini aldı ve votka satışları düşmeye başladı. Ama Pepsi Cola satışları Demirperde ülkelerinde yükselmeye devam ediyordu.
Gönderilen Cola şurubunun maliyetini votka satışları karşılamadığı gibi Pepsi Cola’nın Votka depoları da dolmaya başlamıştı. Karın transferi için yeni bir çözüm bulunması gerekiyordu.
Ve Ödemeler için Pepsi’ye Savaş Filosu verilir.
1989’da gelindiğinde Pepsi Cola’nın Sovyetler Birliği’nden 3 milyar Dolarlık alacağı birikmişti. Uzun görüşmeler sonucunda Pepsi ve Sovyetler Birliği yeni bir anlaşma imzaladı. Alacakları için Pepsi’ye 17 Sovyet denizaltısı ve biri frikateyn, biri krüzer ve biri destroyer olmak üzere üç savaş gemisi verildi.
Pepsi kendisne verilen 20 parça gemiden oluşan savaş filosu nedeniyle Pepsi birçok ülkeyi geride bırakarak bir süreliğine dünyadaki altıncı en büyük askeri deniz gücü oldu.
Böylece Sovyetler Birliği de donanmasının bir kısmını bir gazlı içecek uğruna feda eden ülke olarak tarihe geçti.
Bu sırada hala Pepsi Cola’nın başkanlığı yürüten Donald Kendall şaka yollu mevcut Amerikan hükümetine takılarak Pepsi’nin Sovyet Rusya’yı silahsızlandırmakta Amerika Devleti’nden daha başarılı olduğunu belirtmiştir.
Sovyetler Birliği’nde ilk yayınlanan paralı reklam Pepsi Reklamıdır ve Micheal Jackson oynamıştır.
Herhangi bir ülkeye saldırma planı olmayan Pepsi, gemilerini hurda olarak İsveç’te parçalatarak inanılmaz bir gelir elde etti.
Ayrıca Sovyetler birliğinden birkaç petrol tankeri de alındı ve Norveçli bir firmaya kiralandı.
1990 yılında ise çok daha büyük bir anlaşma yapıldı. Pepsi, Sovyetler Birliği’ndeki üretim kapasitesini ikiye katlayacak ve iştiraki olan Pizza Hut’larda Sovyetler Birliği’nin her yerinde açılacaktı. Bunun karşılığında ise Sovyetler Birliği Pepsi’ye yeni petrol tankerleri inşa edecekti.
Pepsi bu petrol tankerlerini kiralayarak inanılmaz gelirler kazanmayı umuyordu.Fakat anlaşmanın ilk senesinde işler sarpa sardı.
Sovyetler Birliği dağıldı ve Pepsi tahtını kolay kaptırdı.
Pepsi eskiden tek Sovyetler Birliği’yle karşısında 15 ülke buldu. Yeni bağımsızlaşan ülkeler Pepsi’nin malvarlıklarını millileştirdiler, Ukrayna petrol tankerleri için ek ödeme talep etti, Letonya Pizza Hut’un kullandığı Mozerella peyniri için borç çıkarttı, Bu sırada pepsi Rus pazarını birkaç senede Coca Cola’ya kaptırdı. Belki de Pepsi o savaş gemilerini satmamalıydı.
Yorumlarınızı lütfen Youtube kanalımız aracılığıyla bize iletiniz.
Youtube kanalımıza abone olarak bizi takip edebilirsiniz.
Kullandığım bazı kaynaklar
https://www.rbth.com/business/327568-pepsi-first-russia
https://www.bbc.com/news/business-48343589
https://www.atlasobscura.com/articles/soviet-union-pepsi-ships